კოპალა

კოპალა
ვიკიპედიას თუ დავსესესხებით კოპალა, წინასაქრისტიანო სათემო ღვთაება აღმოსავლეთ საქართველოს მთაში. ქართულ მითოლოგიაში ხევსურთა ლოკალური ღვთაება ხვთისშვილთა რიგიდან. ხალხური ეტიმოლოგია მის სახელს კომბალიდან აწარმოებს. მისი ძირითადი სამლოცველო იყო ფშავსა (სოფ. უძილაურთა) და ხევსურეთში (ლიქოკის ხეობა, ჭალაისოფელი). სალოცავი ლიკოკის ხეობაში, კარატის მთის მწვერვალზე დგას. ხევსურთა რწმენით, კარატის ჯვრის თაყვანისცემა იცავს წყალში დახრჩობისგან და ზვავში მოყოლისგან, მას უკავშირდება მოჯადოებულთა და სულიერად დაავადებულთა განკურნება და სხვ. კოპალას სამლოცველოები იყო აგრეთვე თუშეთში, მთიულეთში, გუდამაყარსა და ქართლ-კახეთის ჩრდილოეთ ზოლში. მორწმუნეთა წარმოდგენით, კოპალა გაღვთიშვილებულ ხორციელად ითვლებოდა, რისთვისაც იახსართან ერთად მორიგე ღმერთს დაუკისრებია ფშავ-ხევსურეთის (ამ შემთხვევაში კოპალა ხევსურული, ხოლო იახსარი ფშავური ღვთაებაა) ტერიტორიაზე ოდესღაც მობინადრე დევ-კერპების განადგურება. მასვე მიაწერენ ავსულებთან ბრძოლის ფუნქციას, საკუთარი საყმოსა და სხვა ხორციელთა დაცვის ბოროტი ძალებისაგან. იმავე წარმოდგენით, კოპალა, როგორც სათემო ღვთაება, თავის ყმებს მფარველობდა გასაჭირში, თან ახლდა ლაშქრობებში და ხელს უმართავდა. ამ ფუნქციათა დამთხვევის გამო კოპალა და იახსარი მოძმე ღვთიშვილებად მიაჩნდათ. კოპალას ჰქონდა მამულები, სათიბები, ზვრები კახეთში, კურატების ჯოგი, სხვადასხვა დანიშნულების საზოგადოებრივ-საკულტო ნაგებობანი, სამეურნეო ინვენტარი, ფლობდა განძს და ა. შ.

ეს წინასიტვეობა იმიტომ დაურთე , რომ ამ ბოლოს ამ სახელს უფრო მეტი ადამiანი მეძახის და ყველაზე მეტად გაოცებული მაშინ დავჩი, ტელევიზიის შესასვლელში სადა სულ რაღაც ერთი თვის მისულიც არ ვიქნებოდა დაცვის თანამშრომელი დილის ადრე მისულს გაღიმებული მხდება და მეძახის "ვა ასე ადრე მოხვედი კოპალა". ცოდვა გამხელილი ჯობიაო და ალბათ არც არავის არ ეწყინება თუ ვიტყვი რომ ახალ სამხურში დღემდე თანამშრომლების სახელები ერთმანათში მერევა. და ასე უმოკლეს დროში კოპალას ათვისება არ ვიცი რა მოტივით მოხერხდა:) ან საიდან ?:) თანაც დასვის სამსახურში.სადაც მხოლოდ გასვლისას და შემოსვლისას მხედავენ.

მეორე მოტივი რაც კოპალიას შარმოშობის ძებნა გამაპირობას ის იყო, რომ სანამ აბ მლოგსა და საერთოდაც ამ მეტსახელს მივიკერძოვებდი ვიცოდი ,რომ ქრისტიანობის შემოსვლამდე საქართველოს მთანეთში არსებობდა ერთი წარმართი ღვთაება , რომელსაც კოპალა ერქვა, დანამდვილებით არ ვიცი , მაგრამ გადმოცემების თანახმად კოპალა ამინდის ღთაება იყო , რომელსაც სხვა გადმოცემებში მოსავლის ღვთაებადაც იხსენიებენ . სიმართლე გითხრათ არ ვიცი მითია თუ რეალობა ეს ამბავი.თუმცა ვიკიპედიაში მოთხრობილ ამბავს რაღაცით მაინც წააგავს.

მესამე და საინტერესო, თანაც რადიკალურად განსხვავებული და ცოტა წარმოუდგენელიც კი , ის არის , რომ ერთი დღეს ინტერვიუს ვიწერდი და "ერთმა შეშლილიმა" გამომელაპარაკა, ქვემოთ განვმართავ რატომ მოვიხსენიებ ასე, მოკლედ გვარი უთხარი და მეკითხება შენ თუ იცი ვინ იყო კოპალა, რაც ვიცოდი ანუ რაც წემოთ დავწერე ის დიდი მონდომებით მოუყევი. არა ბიძია -მაწყვეტინებს კაცი. იცოდე ქართველები არასოდეს ყოფილან კერპთაყვანისმცემლები,(რაც მგონი არ არის მართალი ) კოპალა წმინდა გიორგის წინა პირობააო .(წინასაქრისტიანო ეგ ვიკიპედიაშიც წერია, მაგრამ ...?)სამწუხაროდ საუბრის გაგრძელების დრო და საშუალება არ იყო. ვფიქრობ რომ საინტერესო იქნებოდა კიდევ ერთი ვერსიის მოსმენა. თუმცა რადგანაც ვთქვი ახლა განვმარტავ თუ რატომ იყო ეს კაცი "შეშლილი" სიუჟეტს ვიღებდი, ძალიან ბანალურ თემაზე, ეს იყო სიყვარუილზე და ეს "შეშლილი" მეუბნები:კაცს როცა ქალი უყვარს ის მაღლდებაო. წარმოიდგინეთ რესპოდენტს უსვამ კითხას რომელიც სულ ცოტა ათი სიტყვისაგან შედგება(ჩემდა სამწუხაროდ) და გპასუხობს ორ სიტყვას _"ეს ამაღლებაა" ცოტა უფრო განმიმარტეთ თუ შეიძლება ვეკითხები ცოტა უხერხულად . მიღიმის. ამეზე მეტი რა განგიმარტო ნათია . მერე მომობრუნდა და მეუბნება დააკვირდი სიტყვას დედა-კაცი და მამა-კაცი ნახე, მეუბნება და თითქოს მზად არის რაღაც სხვა განზომილებიდან დამანახოს, კაცის როგორც იდეალური არსების ფენომენი.განსაკუთრებით, მაშინ როცა ის ყურებამდე შეყვარებულია . გაუღიმე და მესმი მეთქი უთხარი , მაგრამ მტერი არ არის ისე , მე რომ მაგ ფენიმენის არსი ასე "ზეციურად" აღვიქვა.